دانه قهوه و شناخت انواع آن برای افراد مبتدی تا حرفه ای

دانه قهوه و تفاوت انواع آن، سوالی که شاید خیلی از شما دوستان در زمان ورود به یک سایت قهوه و مشاهده دانه های کشورهای مختلف برای خرید با آن رو به رو میشوید که تفاوت انواع دانه و قیمت های آنها در چیست و به طور مثال دان کشور اتیوپی و کلمبیا چه فرقی باهم دارند؟

دقت کنید در این مطلب ما قصد داریم انواع آن را به صورت ساده بررسی کنیم و به همین خاطر تلاش کردیم مطالب را به صورت روان و به دور از استفاده از واژه های تخصصی بیان کنیم تا برای افرادی که در مورد قهوه اطلاعاتی ندارن قابل درک باشد.

انواع دانه قهوه

وقتی صحبت از انواع دانه قهوه میشود مفاهیم بسیار مختلفی بیان میشود که لازم است برای درک آنها یک سری پیش نیازها را متوجه شوید که اولین مورد قهوه سبز میباشد:

دانه قهوه سبز یا خام چیست؟

ما درختی داریم به نام درخت قهوه؛ این درخت در شرایط آب و هوایی خاص با میزان رطوبت و بارندگی ویژه ای رشد میکند و به همین خاطر تنها در نقاط و نواحی خاصی از جهان پرورش داده میشود مثل کشورهای اتیوپی ، اندونزی ، برزیل و…

این درخت قهوه میوه ای دارد که از لحاظ ظاهری بسیار شبیه به میوه گیلاس میباشد. میوه ای قرمز رنگ با دانه های سبز کمرنگ بزرگ؛ همانطور که احتمالاً حدس زده باشید دانه قهوه سبز دقیقاً دانه میوه درخت قهوه میباشد و به همین خاطر به نام دانه قهوه خام نیز آن را میشناسند.

این دانه سبز رنگ به روش های مختلف از داخل میوه قهوه خارج میشود، ولی این دانه برای آنکه قابل استفاده و نوشیدن شود نیاز دارد که برشته شود و در اصطلاح رُست داده شود تا طعم و عطر خود را آزاد کند و در نهایت این دانه سبز تبدیل به دانه ای قهوه ای رنگ شود که ما آن را میشناسیم و دیده ایم. (داخل ایران خیلی از افراد به جای استفاده از واژه دانه قهوه از دان قهوه استفاده میکنند.)

حالا سوال اینجاست که آیا تمام قهوه ها یک شکل و یک نوع میباشند؟ جواب منفی میباشد.

انواع دانه قهوه از لحاظ ساختار

مانند بسیار از درختان دیگر مثل درخت خرما که مدل های مختلفی دارد و میوه های آن متفاوت میباشد؛ درخت قهوه نیز دارای تنوع زیادی میباشد و در 4 دسته کلی تقسیم بندی میشود و به همین خاطر دان قهوه ها از نظر نژادی در 4 دسته کلی تقسیم بندی میشوند:

1. قهوه عربیکا
2. قهوه روبوستا
3. قهوه لیبریکا
4. قهوه اکسلسا

در بین این 4 مدل قهوه؛ عربیکا و روبوستا تقریباً 90 درصد انواع دانه قهوه جهان را تشکیل میدن و مدل های لیبریکا و اکسلسا تنها در نقاط بسیاری خاصی رشد و پرورش داده میشوند.

دانه‌های عربیکا و زیرشاخه‌های آن تقریباً 60 درصد از کل قهوه در جهان را تشکیل می‌دهند، در حالی که دانه‌های روبوستا 40 درصد از کل صادرات جهانی دانه را تشکیل میدن و به همین خاطر ما فقط در مورد این دو نژاد توضیحاتی میدیم:

دان قهوه عربیکا : این مدل قهوه دارای عطر و طعم بسیار قوی میباشد و ته مزه ای ترش و ملایم دارند ولی کافئین آنها کم میباشد و برای تشخیص آنها کافیه به شکل دانه دقت کنید که دارای یک خط طلایی در وسط دانه میباشند و کمی بیضی شکل میباشند.

دان قهوه روبوستا : این مدل دانه بر خلاف عربیکا عطر و طعم ضعیف تری دارند و ته مزه آنها تلخ میباشد ولی به خاطر کافئین بالایی که دارند (تقریباً دو برابر عربیکا)، با خوردن آنها انرژی بسیار بالایی دریافت میکنید و شکل ظاهری آنها بیشتر نزدیک به دایره میباشد و سطحی صاف تر دارند.

پس وقتی میشنوید دانه قهوه کلمبیا، کنیا، ساحل عاج و … یادتان باشد که تمام آنها یا عربیکا هستند یا روبوستا و همگی دارای یکی از مشخصات بالا میباشند و از لحاظ ویژگی ها باید در یکی از دو دسته بالا قرار بگیرند.

خرید قهوه عربیکا

انواع دانه عربیکا

قهوه عربیکا به خاطر طعم و عطر بالایی که دارد محبوب ترین دانه قهوه در جهان به حساب میاد. عربیکا نسبت به روبوستا طعمی نرم‌تر و ملایم‌تر میباشد ولی دارای کافئین کمتری میباشد.

رشد این قهوه نسبت به روبوستا بسیار سخت تر میباشد و نیاز به آب، سایه و ارتفاعات بیشتری دارد و از طرفی با آفت و بیماری های بیشتری مواجه میباشد و به همین خاطر دارای قیمت بالاتری نسبت به روبوستا میباشد.

قهوه عربیکا در بیش از 50 کشور استوایی (آفریقا و آمریکای جنوبی) رشد میکنه که برزیل بزرگترین تولید کننده دانه عربیکا در جهانه و بریم باهم چندتا از معروفترین و محبوبترین انواع آن را باهم بررسی کنیم:

1. دانه قهوه کلمبیا

کلمبیا سومین تولیدکننده بزرگ قهوه جهانه که به دلیل وفور زمین های مرتفع زیر کشت بسیاری از علاقه مندان به قهوه، کلمبیا را تولید کننده بهترین قهوه عربیکا در جهان میدونن.

طعم‌ قهوه کلمبیا شکلاتی و کاراملیه که رایحه آن با برخی نت‌های میوه‌ای مثل رایحه سیب و توت‌ ترکیب شده. اسیدیته و ترشی قهوه کلمبیا متوسط رو به بالاست و شما با خوردن آن ته مزه ترشی را میتوانید حس کنید.

2. دانه قهوه اتیوپی

اتیوپی پنجمین تولیدکننده قهوه در جهانه که قهوه یک محصول صادراتی بسیار مهم برای این کشور بسیار فقیر به شمار میره.

دان قهوه اتیوپی بیشتر به خاطر طعم های میوه ای و گلی خود شناخته میشه که دارای بادی و غلظت سبکه و به همین خاطر برای کسانی که قهوه رو به صورت قهوه فرانسه میل میکنند فوق العادست.

قهوه اتیوپی اسیدیته و ترشی نسبتاً بالایی داره که دارای طعم‌های پیچیده و عجیبیه و به همین خاطر برای کسایی که میخوان با قهوه عشق بازی کنند قطعاً بهترین گزینه برای خرید به شمار میره. توصیه میکنیم اگه دنبال یک قهوه خاص هستید قهوه ایلی اتیوپی را یکبار امتحان کنید واقعاً عجیبه!

خرید قهوه ایلی

انواع قهوه روبوستا

درسته دان قهوه عربیکا در جهان بسیار محبوبتره ولی در ایران، قهوه روبوستا خواهان بیشتری داره و اولیت ما ایرانی ها انرژی و کافئین قهوست تا عطر و رایحه آن.

قهوه روبوستا اسیدیته و ترشی کمتری نسبت به عربیکا داره و به همین خاطر طعم قوی تر و تلخ تری نبست به عربیکا داره. استفاده از این دانه بیشتر برای اسپرسو و قهوه فوری مناسبه و تقریباً دو برابر کافئین نسبته به دانه های عربیکا داره که  بیشتر در کشورهای آسیایی و آفریقایی رشد میکنه که در ادامه با مهمترین آنها آشنا خواهیم شد:

1. قهوه ویتنام

ویتنام در رتبه دوم پرورش قهوه جهانه که اکثر قهوه های فوری در جهان با استفاده از دانه های کشور ویتنام تولید میشن. این قهوه دارای طعمی شکلاتیه ولی این طعم خیلی قابل حس نیست.

قهوه ویتنام به قوی بودن معروفه. قهوه ای با غلظت یا بادی بسیار بالا که داری کافئین بسیار زیادیه و اگه قهوه ای میخواید که به شما انرژی بسیار زیادی بده و برای کارهای سنگین مناسب باشه قطعاً ویتنام یکی از بهترین گزینه هاست.

2. قهوه جاوا

جاوا یکی از جزایر کشور اندونزیه که یک دانه روبوستا با کیفیت تولید میکنه. جاوا در ایران محبوب ترین دانه روبوستا به شمار میره و میشه گفت با ذائقه ما ایرانی ها خیلی سازگاره.

این قهوه روبوستا دارای طعمی آجیلی با غلظت متوسط رو به بالا هست که میزان کافئین آن نیز خیلی بالاست و میشه گفت یه قهوه همه پسند به حساب میاد که با خوردنش لذت میده.

دانه قهوه مناسب اسپرسو

اسپرسو از معروفترین روش های عصاره گیری و درست کردن قهوست که در ایران محبوبیت بسیار بالایی داره و خیلی ها این سوال براشون پیش میاد که بهترین دانه ای که میشه برای اسپرسو خرید کدوم دانه است؟

شما برای اسپرسو میتوانید از تمام دانه های قهوه چه عربیکا و چه روبوستا استفاده کنید و این به شما بستگی دارد که عطر قهوه براتون مهم باشه یا میزان انرژی و کافئینش؛ ولی اینجا یک نکته خیلی مهم هست که باید دقت کنید:

اسپرسو روشی میباشد که حداکثر میزان کافئین قهوه را از آن خارج میکنه؛ بخاطر قابلیت دستگاه اسپرسوساز که میتواند فشار بسیار زیادی تولید کند و کافئین دانه قهوه را به طور کامل خارج کند. پس به طور استاندارد شما زمانی باید به سراغ نوشیدن اسپرسو بروید که کافئین و انرژی قهوه اولویت شما باشد.

با توجه به توضیحاتی که دادیم خرید دانه های روبوستا برای اسپرسو گزینه بهتری نسبت به دانه های عربیکا میباشد اما از آنجایی که قهوه های روبوستا خیلی طعم و عطر مناسبی ندارند توصیه میشود که از میکس و ترکیب دانه های روبوستا و عربیکا استفاده شود.

ترکیب 70 درصد دانه های روبوستا با 30 درصد دانه های عربیکا استانداردترین قهوه اسپرسو میباشد که بهتر است دارای درجه برشته کاری و رست مدیوم و مدیوم دارک باشد.

دانه قهوه با کافئین بالا

به طور کلی دانه های عربیکا حدود 12 میلی گرم کافئین در هر گرم دارند و در دانه های روبوستا این مقدار خیلی بالاتر است و چیزی در حدود 22 میلی گرم در هر گرم میباشد، پس طبیعیه وقتی دنبال خرید قهوه پرکافئین هستید باید به سراغ دانه های روبوستا برید.

اما سوالی که شاید اینجا برای شما پیش بیاید این است که تمام دانه های روبوستا کافئینشون یکسانه؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت تفاوت وجود دارد ولی این تفاوت خیلی چشمگیر نمی‌باشد چون ساختار دانه های روبوستا کشورهای مختلف یکسان میباشد.

با اینحال بررسی ها نشان میدهد که قهوه اندونزی ، پی بی و چری بیشترین میزان کافئین را بین دانه های روبوستا دارند و اگر اولویت شما برای خرید دان قهوه ؛ کافئین و میزان انرژی آنها میباشد توصیه میشود از بین این دانه ها انتخاب کنید.

دقت کنید بعد از انتخاب دان قهوه پرکافئین شما باید روش دم کردن خود را نیز به گونه ای انتخاب کنید که بیشترین کافئین قهوه آزاد شود که در زیر لیست بهترین روش های عصاره گیری پرکافئین را برای شما در حجم یکسان و مقداری مساوی قهوه معرفی کردیم:

• قهوه اسپرسو: 224 میلی گرم در هر 100 گرم
• قهوه موکاپات: 164 میلی گرم در هر 100 گرم
• قهوه آیروپرس: 136 میلی گرم در هر 100 گرم
• قهوه کلدبرو: 99 میلی گرم در هر 100 گرم
• قهوه فرنچ پرس: 89 میلی گرم در 100 گرم
• قهوه فوری: 60 میلی گرم در 100 گرم
• قهوه بدون کافئین: 2-20 میلی گرم در 100 گرم

خرید قهوه روبوستا

پاسخ به سوالات رایج دانه قهوه

1. دانه قهوه سبز چیست؟

دانه یا هسته سبز رنگ داخل میوه قهوه که به صورت خام قابل استفاده نیست و برای استفاده باید برشته شده وسپس آسیاب شود و به پودر قهوه تبدیل شود.

2. درخت دانه قهوه چیست؟

قهوه خام هسته میوه این درخت میباشد که این درخت در شرایط آب و هوایی خاص با بارندگی بسیار بالا رشد میکنه. درخت قهوه در 5 سال اول هیچ محصولی به شما نمیده و بعد از چند سال شروع به باردهی میکند.

3. انواع دانه قهوه کدام است؟

دانه های قهوه در دو دسته اصلی عربیکا و روبوستا تقسیم بندی میشود که دان عربیکا دارای رایحه و عطر بالاست و دان روبوستا دارای کافئین بالا.

4. شکل انواع دانه قهوه چگونست؟

دانه های قهوه عربیکا بیضی شکل میباشند که دارای یک خط زرد رنگ منحنی در وسط آن میباشند و همچنین دارای سطحی با ناهمواری بیشتر نسبت به دانه‌های روبوستا میباشند که اصولاً دارای شکلی دایره ای شکل و صاف میباشند که خط طلایی مرکز آن کم رنگتر و صاف تر میباشد.

5. قیمت قهوه کیلویی خام چقدر است؟

قیمت و خرید دانه خام برای مصارف خانگی غیر منطقی میباشد چون دانه خام برای اینکه قابل استفاده شود نیاز دارد تا رست داده شوند که اینکار با تجیهزات و دستگاه های گران قیمتی انجام میشود. اما در کل قیمت دان قهوه خام بسته به نوع دانه متفاوت میباشد از قیمت کیلویی 600 هزارتومان تا 2 میلیون تومان متفاوت میباشد.

منبع: www.craftcoffeeguru.com