اینکه چگونه سرو یک نوشیدنی می تواند شما را به وجد بیاورد و تمام خستگی روز را از شما دور کند به طور قطع یک گیاه ویژه پشت سر آن می باشد، برگ چای در بین برگ گیاهان جز بهترین نمونه های موجود در جهان می باشد که توانسته نوشیدنی را برای شما آماده کند که به طور قطع بین انواع گوناگون در بین 3 رتبه اول از لحاظ محبوب در جهان باشد. (آب، قهوه، چای)
اما سوال اینجاست که برگ چای مخصوصا چای سیاه دارای چه خواص و ویژگی هایی می باشد که آن را از برگ سایر گیاهان متفاوت کرده است؟ مهمترین انواع برگهای چای، در جهان و ایران چه نمونه هایی می باشند و چگونه می توان آن را بهترین شکل ممکن پرورش داد و چید؟
برگ چای چیست و بررسی تاریخچه آن
وقتی در مورد برگ چای صحبت می شود لازم است به سراغ درخت یا بوته چای برویم، موضوع با ان چیزی که در مورد آن فکر می کنیم کمی متفاوت است، چیزی که ما در تلویزیون و عکس ها گاها دیده ایم چای را یک بوته های کوتاه همیشه مشاهده کرده ایم اما در موارد طبیعی و وحشی ارتفاع درخت چای تا 15 متر هم می رسد!!!
درخت آ یک درخت همیشه سبز است که نام آن به طور علمی Camellia sanensis می باشد و مزیت و قسمت اصلی قابل استفاده در آن برگ چای می باشد.
اما از لحاظ اقتصادی و تولید صنعتی سعی می شود که درخت چای را با هرس کردن دائم همیشه کوتاه نگه دارند و به همین خاطر است چیزی که شما می بینید درختچه ها و بوته های کوچک چای می باشد.
به طور کلی تنها دو تا از جوانترین برگ زیر شاخه و برگ غنچه دار و باز نشده ی بوته چای را برای چایی با کیفیت عالی می چینند و رعایت کامل این موضوع باعث می شود که نوشیدنی شما در بهترین حالت ممکن باشد.
در تاریخچه چای باید گفت در ابتدای امر در قرن 6 میلادی در کشور چین شناخته شد و بیشتر وجه پزشکی و طب سنتی آن مورد استفاده قرار می گرفت و با گذشت زمان به این موضوع پی برده شد که می توان از این گیاه برای رفع تشنگی و یک نوشیدنی دلچسب استفاده کرد، تقریبا 100 سال زمان برد تا برگ چای به کشورهای اروپایی صادر و شناخته شود.
شناخت علمی و تخصصی برگ چای؟
همانطور که گفتیم وقتی در مورد گیاه چای و خواص آن صحبت می شود اولین و مهمترین گزینه برگ چای می باشد که دارای شکلی نوک تیز و کشیده می باشد که از پُرزهایی سفید رنگ در ابتدای رشد کردن برخوردار است و با گذشت زمان این پُرزها از بین رفته و برگهای چای، صاف و براق می شود.
اگر بخواهیم به طور علمی و تخصصی مواد تشکیل دهنده برگ چای را معرفی کنیم باید گفت این مواد عبارتند از:
مواد سلولزی، مواد صمغی، دکسترین، پکتین، مواد چربی، مواد مومی، نشاسته، قند، اسید گالیک، اسید اگزالیک، کورستین، مواد پروتئینی، الیاف، مواد معدنی، تانن، کافئین، ترکیبات معطر و دیاستاز.
البته فراموش نکنیم که تقریبا 70 درصد برگ چای را آب فرا گرفته است و تمام موارد بالا تنها در قسمت 30 درصد باقی مانده می باشد و به همین خاطر است که وقتی برگها چیده شده از هر 100 کیلوگرم آن تنها 23 کیلو چای خشک آماده می شود و برای نوشیدنی قابل مصرف است.
نحوه چیدن و فرآوری برگ چای به طور خلاصه
در نگاه اول شاید چیدن برگ چای، کار ساده ای بنظر برسد اما این کار یک کار تخصصی و تجربی می باشد که فرد مورد نظر باید گیاه و برگ چای را بشناسند.
برگ چینی به دو روش مکانیزه و دستی انجام می شود که در روش اول نیاز است پیش نیازهایی رعایت شود تا برگ چینی با کیفیت اتفاق بیفتند و بوته ها به گونه ای یک دست و تقریبا یک ارتفاع (ارتفاع استاندارد 55 تا 60 سانتی متر) رشد و پروش داده شده باشند.
در روش دستی و سنتی چیدن برگ چای به 3 نکته اساسی باید دقت شود: اول کیفیت برگ مورد نظر، دوم شدت و میزان برگ چینی و سوم دوره برگ چینی می باشد.
اینکه شما مدت زمان دوره ای را به طور منظم رعایت کنید و به مواردی همچون تعداد برگها، طول ساقه و لطافت برگ دقت کنید باعث می شود کیفیت نتیجه نهایی شما بسیار تغییر کند.
برای تولید چای باکیفیت باید تنها از شاخساره های فوقانی این گیاه شامل یک غنچه (جوانه) به همراه دو تا سه برگ استفاده شود.
برگ چین های حرفه ای به قدرت باردهی گیاه دقت می کنند، شاخساره گیاه چایی که در حال رشد است بهترین کیفیت را برای انتخاب شدن برای چای شما داراست و در واقع جوانه های برگ چای مواد مغذی مناسب را برای تهیه چای با ارزش را در اختیار شما قرار می دهد و هرچقدر برگ آن بزرگتر شود این مواد کاهش پیدا می کند.
خلاصه فرآوری چای
در ادامه بررسی های خود به سراغ این موضوع می رویم که بعد از اینکه برگهای چای چیده شدند چه اتفاقی برای آنها می افتد؟ این مواری که ما بررسی می کنیم هم برای برگ چای سیاه و هم سبز تا قبل از این مرجله تقریبا یکسان می باشد.
اما بعد از چیدن آنها شروع به پژمرده شدن و تغییر حالت دادن می شوند، این موضوع باعث ایجاد یک واکنش های شیمیایی درون برگها می شود، این واکنش ها نتایجی به همراه دارد که مهمترین آن افزایش میزان کافئین و اسیدهای آمینه گیاه چای می باشد.
بعد از تقریبا ایجاد حالت نیمه خشکی برای برگ چای آنها را درون یک دستگاه های حالت غلتکی عبور میدهند و به نوعی تلاش می کنند که آنزیم هایی درون آن آزاد شود که به این عمل تخیمر چای نیز گفته می شود.
پس از اینکار و چای مالش داده شده را بر روی سطوحی پخش می کنند و اجازه می دهند در مجاورت با اکسیژن قرار بگیرد تا با کمی تغییرات شیمیایی درون آن باعث ایجاد رنگ درون چای شوند.
پس از عمل تخمیر برگ چای آنها را درون کروه هایی می ریزنند و در مجاورت حرارت آنها را خشک می کنند تا تمام آنزیم ها و قندهای چای کاراملیزه شوند و رطوبت 70 درصدی آن کاهش پیدا کند و به میزان کمتر از 3 درصد برسد.
خواص و فواید برگ چای
قبل از آنکه به بررسی انواع خواص و فواید برگ چای بپردازیم یک نگاه کوتاه به رادیکال های آزاد می اندازیم:
بدن ما و سلول های ما مانند هر ماده دیگر در طبیعت از اتم هایی تشکیل شده که دارای الکترون می باشد، حال وقتی این اتم ها الکترون های خود را از دست بدهند باعث می شود رادیکالهای آزادی تشکیل شوند که به طور زنجیر وار به هم وصل می شوند و در بدن انسان باعث ایجاد تومورها و سرطان و بسیاری از بیماری های دیگر می کنند.
تقریبا 50 نوع بیماری وجود دارند که بر اثر وجود این رادیکال های در بدن ممکن است به وجود بیایند، اما راهکار و مهمترین موضوعی که می تواند باعث جلوگیری از ایجاد این رادیکال ها شود آنتی اکسیدان می باشد.
آنتی اکسیدانها انواع خاصی از ویتامینها، مواد معدنی و آنزیمها هستند و در مواد مختلفی از جمله برگ چای موجود می باشند و در واقع استفاده از برگ چای می تواند به طور غیر مستقیم بر روی 50 بیماری تاثیر گذار باشد.
علاوه بر این موارد برگ چای دارای موادی مانند: اسیدهای آمینه، کافئین، سلولز، پروتئین، پکتین می باشد حال به این مواد عناصر معدنی مانند فلورین و منگنز نیز به خواص و فواید برگ چای اضافه کنید.